poniedziałek, 16 lipca 2018

Idiomy polsko-włoskie cz.15

OSTATNIA DESKA RATUNKU
"jedyny, ostateczny środek, do którego ktoś się odwołuje w sytuacji zagrożenia, kiedy już wszystko zawiodło"
Andrzej to nasza ostatnia deska ratunku. Jeżeli i on nam odmówi pożyczenia pieniędzy, warsztat zostanie zamknięty.
[ULTIMA] ANCORA DI SALVEZZA
"unico, estremo mezzo a cui qu. fa ricorso in una situazione di pericolo, quando tutto ha fatto cilecca"
Andrea è la nostra ultima ancora di salvezza. Se anche lui si rifiuterà di prestarci il denaro, l'officina verrà chiusa.

OSTATNIA DROGA
"pogrzeb"
Tysiące czytelników towarzyszyły pisarzowi w jego ostatniej drodze"
ULTIMO VIAGGIO
"funerale"
Migliaia di lettori accompagnarono lo scrittore nel suo ultimo viaggio.

OSTATNIE SŁOWO
"ostateczna decyzja"
Nie trać nadziei! Na temat akceptacji twojego projektu ostatnie słowo nie zostało jeszcze powiedziane. Poczekajmy na opinię głównego eksperta.
***
Więc nie jedziesz z nami? Czy to jest twoje ostatnie słowo, czy się tylko tak z nami droczysz?
ULTIMA PAROLA
"decisione finale"
Non perdere le speranze! Non è ancora stata detta l'ultima parola sull'accettazione del tuo progetto. Aspettiamo l'opinione del principale esperto.
***
Allora non vieni con noi? È la tua ultima parola, o ci prendi solo in giro?

OSTROŻNY OPTYMIZM
"optymizm umiarkowany, uwzględniający możliwość negatywnego załatwienia sprawy znajdującej się na dobrej drodze"
W takich chwilach ostrożny optymizm jest lepszy niż widzenie rzeczy przez różowe okulary.
CAUTO OTTIMISMO
"ottimismo moderato, che tiene conto della possibilità di un esito negativo di una faccenda ben avviata"
In momenti del genere, un cauto ottimismo è meglio che vedere tutto rosa.

OSTRY JĘZYK
"złośliwość, uszczypliwość"
Nie lubili Kowalskiej za jej ostry język. Niejednemu potrafiła dokuczyć swoimi docinkami.
LINGUA TAGLIENTE
"malignità, sarcasmo"
Non amavano la Kowalska per la sua lingua tagliente. Aveva infastidito più di una persona con le sue punzecchiature.

OTWARTY UMYSŁ
"chłonna umysłowość, bystra inteligencja"
Nigdy nie szukał schematycznych rozwiązań, chętnie widział i przyjmował nowe pomysły, nowe idee. Otwarty umysł i odwaga - to były podstawowe cechy jego osobowości.
MENTE APERTA
"intelletto ricettivo, intelligenza rapida"
Non ha mai cercato soluzioni schematiche, vedeva e accettava volentieri nuove concezioni, nuove idee. La mente aperta e il coraggio erano i tratti fondamentali della sua personalità.

OTWIERAĆ (OTWORZYĆ) DYSKUSJĘ
"rozpoczynać publiczną dyskusję"
Otwieram dyskusję nad referatem. Kto z państwa zapisuje się do głosu?
APRIRE LA DISCUSSIONE
"iniziare una discussione pubblica"
Apro la discussione sulla relazione. Chi di voi si iscrive a parlare?

OTWORZYĆ (OTWIERAĆ) komuś OCZY [NA coś]

"uświadomić komuś prawdę, odkryć prawdziwy stan rzeczy"
Spróbuj mu otworzyć oczy na stan naszego laboratorium. On tam latami nie zaglądał i nie wie, jak się sytuacja przedstawia.
APRIRE GLI OCCHI a qu. [SU qc.]
"rendere qu. consapevole della verità, rivelare il reale stato delle cose"
Prova ad aprirgli gli occhi sullo stato del nostro laboratorio. Per anni interi non ci si è fatto vedere e non sa come si presenta la situazione.

OTWORZYĆ (OTWIERAĆ) PRZED kimś SWOJE SERCE

"wyjawić komuś swoje uczucia, zmartwienia, zwierzyć się komuś ze swoich kłopotów"
Już nie miałaś komu tego wszystkiego opowiedzieć? Przed nim, właśnie przed nim otworzyłaś swoje serce?! Cóż za dowód słabości!
APRIRE IL PROPRIO CUORE A qu.
"rivelare a qu. i propri sentimenti, preoccupazioni, confidare a qu. i propri problemi"
Non avevi più nessuno a cui raccontare tutto ciò? Hai aperto il tuo cuore a lui, proprio a lui?! Che dimostrazione di debolezza!

OWOC MIŁOŚCI
"dziecko kochających się rodziców"
Jakież to udane dziecko! O takich dzieciach mówi się, że są owocem miłości.
FRUTTO DELL'AMORE
"figlio di genitori che si amano"
Che bravo bambino! Di bambini simili si dice che sono il frutto dell'amore.

ÓSMY CUD ŚWIATA
"ktoś wyjątkowy, niezwykły pod jakimś względem; coś bardzo pięknego, nadzwyczajnego"
Oczywiście, że uważamy ją za ósmy cud świata. Jakże inaczej możemy patrzeć na tak upragnioną wnuczkę?
***
Spójrz na kielichy tych kwiatów. Nigdy nie widziałam czegoś podobnego, nawet na rysunku. Zupełnie fantastyczne, dla mnie to ósmy cud świata.
OTTAVA MERAVIGLIA DEL MONDO
"qu. eccezionale, fuori del comune per qualche aspetto; qc. di molto bello, fuori del comune"
È naturale che la consideriamo l'ottava meraviglia del mondo. Come si può guardare diversamente una nipotina così desiderata?
***
Guarda le corolle di questi fiori. Non avevo mai visto niente di simile, neppure in un disegno. È veramente fantastico, per me è l'ottava meraviglia del mondo.

PALIĆ (SPALIĆ) MOSTY [ZA SOBĄ]
"uniemożliwiać sobie powrót, zrywać z czymś"
Wyprowadził się i nie dał nikomu adresu. Tym nagłym odejściem chciał spalić mosty za sobą. Dlaczego to zrobił, co się za tym kryło?
BRUCIARSI I PONTI ALLE SPALLE
"rendersi impossibile il ritorno, rompere con qc."
Si è trasferito e non ha lasciato l'indirizzo a nessuno. Con quell'improvvisa partenza ha voluto bruciarsi i ponti alle spalle. Perché l'ha fatto, che cosa si nascondeva dietro ciò?

PALIĆ (SPALIĆ) SIĘ ZE WSTYDU
"bardzo się wstydzić"
Myślałam, że się spalę ze wstydu, kiedy usłyszałam, że Joasia nie tylko skłamała, ale się jeszcze na mnie w tej historii powołała.
AVVAMPARE DI VERGOGNA
"vergognarsi molto" 
Pensavo di avvampare di vergogna quando ho sentito che Giovanna non solo mentiva, ma mi aveva anche coinvolta in questa storia.

PAŚĆ (PADAĆ) OFIARĄ
"umrzeć, zginąć; ponieść szkodę wskutek czegoś"
Jeszcze wczoraj widzieliśmy go w telewizji. Dziś dowiaduję się, że nie żyje. Padł ofiarą zamachu terrorystycznego.
***
Tym razem padła ofiarą własnej nieostrożności i lekkomyslnosci.
CADERE VITTIMA
"morire, perire; riportare danni in seguito a qc."
Ancora ieri l'abbiamo visto in televisione. Oggi vengo a sapere che non è più vivo. È caduto vittima di un attentato terroristico.
***
Quella volta cade vittima della propria imprudenza e leggerezza.

PATRZEĆ JAK ZBITY PIES
"patrzeć pokornie, przepraszająco"
Cóż tak patrzysz na mnie jak zbity pies, zamiast coś powiedzieć, zamiast się bronić, argumentować!
GUARDARE COME UN CANE BASTONATO
"guardare con aria umile, di scusa"
Perché mi guardi così, come un cane bastonato, invece di parlare, di difenderti, di discutere!

PEWNEGO PIĘKNEGO DNIA
"kiedyś, pewnego, bliżej nie określonego dnia"
Pewnego pięknego dnia zniknęła nagle i nigdy już więcej nikt o niej nie słyszał.
UN BEL GIORNO
"una volta, un giorno non meglio definito"
Un bel giorno scomparve improvvisamente e nessuno ne sentì mai più parlare.




(wszystkie powyższe idiomy, definicje i przykłady pochodzą z cytowanej już książki Anny Mazanek i Janiny Wójtowicz pt. "Idiomy polsko-włoskie. Fraseologia idiomatica polacco-italiana")


czwartek, 12 lipca 2018

Idiomy polsko-włoskie cz.14

OCHOTA komuś ODESZŁA NA coś;
OCHOTA komuś ODESZŁA [DO czegoś]
także: odchodzi, odejdzie
"ktoś stracił chęć do zrealizowania podjętych planów, zamierzonych czynności"
Kiedy zobaczyliśmy te wspaniałe ciastka, odeszła nam ochota na lody.
***
Po tym wszystkim, co opowiedziałaś, odeszła mi ochota, żeby poznać tych państwa.
A qu. È PASSATA LA VOGLIA DI qc.;
A qu. È PASSATA LA VOGLIA [DI fare qc.]
anche: passa, passerà
"qu. ha perso il desiderio di realizzare i piani intrapresi, le azioni che aveva in mente"
Quando vedemmo quelle meravigliose paste, ci passò la voglia di gelato.
***
Dopo tutto quello che mi hai raccontato, mi è passta la voglia di fare la loro conoscenza.

OCZY SIĘ komuś KLEJĄ
także: kleiły, będą kleiły
"ktoś jest bardzo śpiący, komuś chce się spać"
Połóż Karolinę do łóżka, bo już jej się oczy kleją; jest późno, a ona nie spała po obiedzie.
A qu. SI CHIUDONO GLI OCCHI
anche: si chiudevano, si chiuderanno
"qu. è molto assonnato, qu. ha voglia di dormire"
Metti a letto Carolina, perchè le si chiudono già gli occhi; è tardi e non ha dormito dopo pranzo.

OD A DO ZET
"wszystko, niczego nie opuszczając"
Od a do zet wypaplał wszystko, mimo, że tak go prosiliśmy o dyskrecję.
DALL'A ALLA ZETA
"tutto, senza omettere nulla"
Ha spifferato tutto dall'a alla zeta, benché lo avessimo tanto pregato di essere discreto.

ODCZUĆ (ODCZUWAĆ) coś NA WŁASNEJ SKÓRZE
"poznać coś osobiście, doświadczyć czegoś na sobie" 
Początkowo wydawało się, że to zarządzenie nas nie dotyczy. Rychło jednak odczuliśmy jego skutki na własnej skórze.
SENTIRE qc. SULLA PROPRIA PELLE
"conoscere qc. di persona, sperimentare qc. su se stesso"
All'inizio sembrava che quella disposizione non ci riguardasse. Presto però ne sentimmo le conseguenze sulla nostra pelle.

ODDAĆ (ODDAWAĆ) SIĘ czemuś DUSZĄ I CIAŁEM
"poświęcić się całkowicie jakiejś sprawie"
Oddał się duszą i ciałem nowej pracy. Nie było teraz nic ważniejszego w jego życiu niż wydawanie tej gazety.
DEDICARSI ANIMA E CORPO a qc.
"votarsi completamente a una causa"
Si dedicò anima e corpo al nuovo lavoro. Non c'era ora nella sua vita nulla di più importante della pubblicazione di quel giornale.

ODEBRAĆ SOBIE ŻYCIE
"popełnić samobójstwo"
Odebrał sobie życie i nie zostawił ani słowa wyjaśnienia.
TOGLIERSI LA VITA
"suicidarsi"
Si è tolto la vita e non ha lasciato una sola parola di spiegazione.

ODEJŚĆ (ODCHODZIĆ) Z PUSTYMI RĘKAMI
"odejść bez niczego, nic nie osiągnąwszy"
Przyszliśmy bardzo wcześnie, żeby dostać bilety na koncert tej znakomitej flecistki. Ci, którzy przyszli nieco później niż my, odeszli z pustymi rękami. Bilety rozprzedano bowiem w ciągu godziny.
ANDARSENE A MANI VUOTE
"andarsene senza nulla, senza aver ottenuto nulla"
Arrivammo molto presto, per trovare i biglietti per il concerto della famosa flautista. Quelli che arrivaron poco più tardi di noi se ne andarono a mani vuote. I biglietti furono esauriti nel giro di un'ora.

ODKRYĆ (ODKRYWAĆ) KARTY
"ujawniać swoje zamiary, postawić sprawę otwarcie, nic nie ukrywając"
Wreszcie odkryli karty. Teraz wiemy dokładnie, jakie są ich plany.
SCOPRIRE LE CARTE
"rivelare le proprie intenzioni, porre apertemente la quesione, senza nascondere nulla"
Finalmente hanno scoperto le carte. Ora sappiamo con precisione quali sono i loro piani. 

ODPŁACAĆ (ODPŁACIĆ) [komuś] TĄ SAMĄ MONETĄ
"zachowywać się względem kogoś tak, jak on się zachowuje względem nas, odwzajemniać się komuś tym samym, zwykle złem za zło"
Nie lubił swoich wychowanków, a i oni odpłacali mu tą samą monetą.
RIPAGARE [qu.] CON LA STESSA MONETA
"comportarsi con qu. così come egli si comporta con noi, contaccambiare qu. allo stesso modo, in genere, il male col male"
Non amava i suoi allievi, e loro lo ripagavano con la stessa moneta.

OD STÓP DO GŁÓW
"w odniesieniu do całej postaci człowieka: od dołu do góry, całkowicie"
Dziewczyna ubrana była od stóp do głów na biało. Dziwnie kontrastowały jej białe buty i biała suknia z tą jesienną szarugą i błotnistą drogą, na której ją spotkaliśmy.
DALLA TESTA AI PIEDI
"con riferimento a tutta la figura umana: dall'alto in basso, completamente"
La ragazza era vestita di bianco dalla testa ai piedi. Le sue scarpe bianche e il vestito bianco contrastavano in modo curioso con quel tempaccio autunnale e con la strada fangosa, sulla quale l'avevamo incontrata.

ODWROTNA STRONA MEDALU;
DRUGA STRONA MEDALU
"inny, przeciwstawny, często gorszy aspekt danej sprawy"
Trzeba zobaczyć także, jak wygląda odwrotna strona medalu: wszystko zostało osiągnięte przez wyzysk tubylców.
ROVESCIO DELLA MEDAGLIA;
ALTRA FACCIA DELLA MEDAGLIA
"un altro aspetto, opposto, spesso peggiore, della questione"
Bisogna vedere anche il rovescio della medaglia: tutto è stato ottenuto sfruttando gli indigeni.

ODZYSKAĆ (ODZYSKIWAĆ) PRZYTOMNOŚĆ
"stać się przytomnym (np. po zemdleniu)"
Podobno chory czuje się lepiej. Rano odzyskał przytomność, a na obiad wypił już trochę bulionu.
RIPRENDERE CONOSCENZA
"diventare cosciente (ad es., dopo uno svenimento)"
Pare che il malato si senta meglio. Stamattina ha ripreso conoscenza, e a pranzo ha già bevuto un po' di brodo.

OGNISTY TEMPERAMENT
"niepohamowany, gwałtowny temperament"
Nie wydaje mi się, żeby trzeba było tłumaczyć wszystko jego ognistym temperamentem, którego ja, nawiasem mówiąc, wcale w nim nie dostrzegam.
TEMPERAMENTO FOCOSO
"temperamento indomabile, impetuoso"
Non mi sembra che si debba spiegare tutto col suo temperamento focoso, che, fra parentesi, io non gli vedo affatto.

OKO ZA OKO, ZĄB ZA ZĄB
"wyrażenie oznaczające nieustępliwe odpłacanie komuś złem za zło"
On za punkt honoru uważa nieustępowanie Helenie ani o włos. Toteż ich życie przekształca się w ciągłe zatargi. Oko za oko, ząb za ząb.
OCCHIO PER OCCHIO, DENTE PER DENTE
"espressione indicante che si ripaga inesorabilmente il male col male"
Egli considera un punto d'onore non cedere a Elena neppure di un capello. Per questo la loro vita si sta trasformando in un continuo conflitto. Occhio per occhio, dente per dente.

OSIĄGNĄĆ (OSIĄGAĆ) DOBRE WYNIKI
"uzyskać pomyślne rezultaty"
Osiągneliśmy dobre wyniki w produkcji nie dzięki zwiększeniu zatrudnienia, lecz dzięki dobrej organizacji pracy.
OTTENERE BUONI RISULTATI
"raggiungere risultati positivi"
Abbiamo ottenuto buoni risultati nella produzione non aumentando l'occupazione, ma grazie alla buona organizzazione del lavoro.

OSIĄGNĄĆ (OSIĄGAĆ) PERFEKCJĘ [W czymś]
"nauczyć się czegoś doskonale, wykonać, zrobić coś z wielką znajomością rzeczy; dojść do doskonałości w czymś"
Odnoszę wrażenie, że Beata osiągnęła perfekcję w unikaniu konfliktów i spornych problemów.
***
Dopiero po długich latach treningu osiągnął perfekcję w serwowaniu piłki.
RAGGIUNGERE LA PERFEZIONE [IN qc.]
"imparare qc. alla perfezione, eseguire, fare qc. con grande competenza; giungere alla perfezione in qc."
Ho l'impressione che Beata abbia raggiunto la perfezione nell'evitare i conflitti e i problemi controversi.
***
Solo dopo lunghi anni di allenamento raggiunse la perfezione nel servire la palla.




(wszystkie powyższe idiomy, definicje i przykłady pochodzą z cytowanej już książki Anny Mazanek i Janiny Wójtowicz pt. "Idiomy polsko-włoskie. Fraseologia idiomatica polacco-italiana")

poniedziałek, 9 lipca 2018

Idiomy polsko-włoskie cz.13

NIE MIEĆ [NAJMNIEJSZEGO] POJĘCIA;
NIE MIEĆ BLADEGO POJĘCIA
"nie znać się zupełnie na czymś, nic o czymś nie wiedzieć, zupełnie sobie czegoś nie wyobrażać"
Nie mam najmniejszego pojęcia, gdzie on w tej chwili jest. Poszedł i nie powiedział, ani dokąd idzie, ani o której wróci.
***
Ten chłopak jest gotów podjąć się każdej pracy. Nawet takiej, o której nie ma bladego pojęcia.
NON AVERE [LA MINIMA] IDEA;
NON AVERE LA PIÙ PALLIDA IDEA
"non intendersi affatto di qc., non sapere nulla di qc., non riuscire affatto ad immaginare qc."
Non ho la minima idea di dove sia ora. Se n'è andato senza dire né dove andava, né a che ora sarebbe tornato.
***
Quel ragazzo è pronto a sobbarcarsi qualsiasi lavoro, anche uno di cui non ha la più pallida idea.

NIE MIEĆ NIC DO POWIEDZENIA
1."nie umieć niczego wyjaśnić, nie mieć zdania na jakiś temat"
On tu nie ma nic do powiedzenia, to nie jego dziedzina.
2."nie mieć decydującego głosu w jakiejś sprawie, nic nie znaczyć, nie odgrywać żadnej roli"
Nie mogę obiecać, że pomogę ci to załatwić. Przy rozdziale pracy ja nie mam nic do powiedzenia.
NON AVERE NIENTE DA DIRE
1."non essere in grado di spiegare nulla, non avere un'opinione su un certo argomento"
Lui qui non ha niente da dire, non è il suo campo.
2."non avare voce in capitolo su una questione, non contare nulla, non avere alcun ruolo"
Non posso promettere che ti aiuterò a risolvere la questione. Con questa divisione del lavoro, io non ho niente da dire.

NIE MIEĆ NIC DO STRACENIA
"być w sytuacji, w której żadna decyzja nie zawiera ryzyka; nie mieć już nic, czego by można zostać pozbawionym"
Pójdzcie jeszcze raz i poproście go o zgodę. On i tak wie, jak bardzo wam na tym wyjeździe zależy, więc nie macie nic do stracenia.
NON AVERE NIENTE DA PERDERE
"essere in una situazione in cui nessuna decisione comporta un rischio; non avere più niente di cui si potrebbe rimanere privi"
Andateci ancora una volta e chiedete il suo consenso. Comunque, lui sa quanto vi stia a cuore questo viaggio, quindi non avete niente da perdere.

NIE MIEĆ NIC INNEGO W GŁOWIE NIŻ...
"być czymś bez reszty zaabsorbowanym"
Przykro mi, ale w tym roku syn państwa nie przejdzie do następnej klasy. On przecież nie ma nic innego w głowie niż sport.
NON AVERE ALTRO PER LA TESTA CHE...
"essere totalmente assorbito da qc."
Mi dispiace ma quest'anno vostro figlio non sarà promosso alla classe successiva. D'altra parte, non ha altro che sport per la testa.

NIE MIEĆ RÓWNEGO (RÓWNYCH) SOBIE
"być najlepszym w jakiejś dziedzinie"
Jaki to był wspaniały tancerz! Nie miał równego sobie!
NON AVER PARI;
NON AVER UGUALI
"essere il migliore in un campo"
Che splendido ballerino che era. Non aveva pari!

NIE MÓC [JUŻ] PATRZEĆ NA kogoś, coś
"odczuwać do kogoś niechęć, wstręt, nie znosić kogoś, bardzo czegoś nie lubić, mieć kogoś, czegoś dość"
Od czasu, jak uderzył córkę w twarz, nie mogę na niego patrzeć. Skompromitował się w moich oczach.
***
Nie mogę już patrzeć na zupę pomidorową. Moja żona umiała kiedyś gotować tylko tę zupę.
NON POTER [PIÙ] VEDERE qu., qc.
"sentire avversione, ripugnanza per qu., non sopportare qu., non amare affatto qc., averne abbastanza di qu., qc."
Da quando ha schiaffeggiato sua figlia, non posso vederlo. Si è compromesso ai miei occhi.
***
Non posso più vedere la minestra di pomodoro. Una volta mia moglie sapeva preparare solo quella.

NIE MÓC ODERWAĆ OCZU OD kogoś, OD czegoś
"patrzeć na kogoś, na coś bez przerwy; być kimś, czymś zafascynowanym"
Moja bratowa wygląda po urodzeniu dziecka jak odmieniona. Nie mogę oderwać oczu od niej. Jest spokojna, promienna i łagodna.
***
Nie mogłam oczu oderwać od twojego obrusa. Widziałam podobny do niego, ale nie miał tak pięknych, tak zharmonizowanych wzorów.
NON POTER STACCARE GLI OCCHI DA qu., DA qc.
"guardare qu. o qc. senza interruzione; essere affascinato da qu., da qc."
Dopo la nascita del bambino mia cognata pare cambiata. Non posso staccare gli occhi da lei. È tranquilla, raggiante e dolce.
***
Non potevo staccare gli occhi dalla tua tovaglia. Ne ho visto una simile, ma non aveva disegni così belli, così armoniosi.

NIE MÓC SIĘ OSWOIĆ Z MYŚLĄ, ŻE...
"uważać coś za niemożliwe, za nieprawdopodobne, nie móc przejść nad czymś do porządku dziennego"
Agnieszka nie może oswoić się z myślą, że jej rola się skończyła, że jej córka jest już dorosła i nie potrzebuje tyle macierzyńskiej opieki.
NON RIUSCIRE AD ABITUARSI AL PENSIERO CHE...
"considerare qc. impossibile, improbabile, non riuscire a passare sopra qc."
Agnese non riesce ad abituarsi al pensiero che la sua funzione si è esaurita, che sua figlia è ormai adulta e non ha più così bisogno della tutela materna.

NIEPRZENIKNIONY WYRAZ TWARZY
"wyraz twarzy, którego nie da się odgadnąć"
Najbardziej intryguje mnie jego nieprzenikniony wyraz twarzy. Jak on to robi, że innym nie daje poznać po sobie, co myśli i czuje?
ESPRESSIONIE IMPENETRABILE
"espressione del viso che non si lascia indovinare"
La cosa che più mi incuriosisce è la sua espresssione impenetrabile. Come fa a non lasciare capire agli altri quello che pensa e che sente?

NIE RUSZYĆ PALCEM
"niczym się nie zajmować, nie pracować; nic nie zrobić w jakiejś sprawie, nie pomóc komuś"
Łudziłam się, że trochę sprzątnął swój pokój przed przyjściem gości. Gdzie tam! Nawet nie ruszył palcem!
***
Tyle razy prosiłem nauczycieli o wyrozumiałość dla Ryszarda! Teraz nie ruszę palcem, kiedy go będą chcieli usunąć ze szkoły.
NON MUOVERE UN DITO;
NON ALZARE UN DITO
"non occuparsi di nulla, non lavorare; non far nulla a qualche proposito, non aiutare qu."
Mi illudevo che avesse messo un po' in ordine la sua stanza, prima dell'arrivo degli ospiti. Macché! Non aveva mosso un dito.
***
Avevo pregato tante volte gli insegnanti di essre comprensivi con Riccardo! Ora non muoverò un dito quando vorranno mandarlo via dalla scuola.

NIE RZUCAĆ SŁÓW NA WIATR

"być słownym, zawsze spełniać swoje obietnice, groźby, itp."
Jeżeli obiecał, że dostaniesz zaproszenie na premierę jego najnowszego filmu, to możesz być spokojna. On jest poważnym człowiekiem, nie rzuca słów na wiatr.
NON GETTARE LE PAROLE AL VENTO
"essere di parola, realizzare sempre le proprie promesse, minacce, ecc."
Se ha promesso che riceverai l'invito per la prima del suo ultimo film, puoi stare tranquilla. E una persona seria, non getta le parole al vento.

NIE SPUSZCZAĆ kogoś, czegoś Z OCZU
"pilnie patrzeć, ani na chwilę nie przestawać kogoś, czegoś obserwować; pilnować kogoś, czegoś, opiekować się czymś"
Ja wychodzę. Bardzo cię proszę, nie spuszczaj synka z oczu. Wiesz, jaki on jest żywy.
***
Udawał, że czyta gazetę, ale tak naprawdę to nie spuszczał z oczu swojej wypchanej torby podróżnej, która stała na podłodze.
NON PERDERE D'OCCHIO qu., qc.
"guardare assiduamente, non smettere per un attimo di osservare qu., qc; badare a qu., a qc., aver cura di qu."
Io esco. Ti prego, non perdere d'occhio il bambino. Sai quanto è vivace.
***
Faceva finta di leggere il giornale, ma, a dire la verità, non perdeva d'occhio la sua borsa da viaggio, pienna zeppa, che stava sul pavimento.

NIE WIERZYĆ WŁASNYM OCZOM
"bardzo się dziwić czemuś, uważać coś, co się widzi, za nieprawdopodobne"
Kiedy ich wszystkich zobaczył po katastrofie zdrowych i całych, nie wierzył wasnym oczom.
NON CREDERE AI PROPRI OCCHI
"stupirsi molto di qc., ritenere inverosimile ciò che si vede"
Quando li vede tutti sani e salvi dopo la catastrofe, non credeva ai propri occhi.

NIE WIERZYĆ WŁASNYM USZOM
"bardzo się czemuś dziwić, uważać coś, co się słyszy, za nieprawdopodobne"
Nie wierzyłem własnym uszom, kiedy usłyszałem, że Kowalski zrezygnował z udziału w wycieczce, o której tak marzył.
NON CREDERE ALLE PROPRIE ORECCHIE
"stupirsi molto di qc., considerare inverosimile ciò che si sente"
Non credevo alle mie orecchie, quando sentii che Kowalski aveva rinunciato a prendere parte alla gita che aveva tanto sognato.

NIE ZMRUŻYĆ OKA
"nie zasnąć, nie spać przez całą noc"
Nie uwierzysz, że po wczorajszym wieczornym reportażu całą noc nie zmrużyłam oka. Nie mogę już oglądać tak wzruszających scen.
NON CHIUDERE OCCHIO
"non addormentarsi, non dormire per tutta la notte"
Non ci crederai, se ti dico che, dopo il servizio televisivo di ieri sera, non ho chiuso occhio tutta la notte. Non riesci più a guardare scene così commoventi.

(wszystkie powyższe idiomy, definicje i przykłady pochodzą z cytowanej już książki Anny Mazanek i Janiny Wójtowicz pt. "Idiomy polsko-włoskie. Fraseologia idiomatica polacco-italiana")

czwartek, 28 czerwca 2018

Idiomy polsko-wloskie cz.12

NAWIASEM MÓWIĄC
"zwrot wtrącony, wprowadzający dopowiedzenie, wyjaśnienie"
Powiedział nam, że w przyszłym roku dostaniemy nowy lokal, i nawet obiecał, że sprowadzi nowoczesną aparaturę. Ja w to, nawiasem mówiąc, nie wierzę, ale udawałem, że poważnie biorę te obiecanki.
[DETTO] FRA PARENTESI
"frase parentetica che introduce un'aggiunta, una spiegazione"
Ci ha detto che l'anno prossimo riceveremo un locale nuovo, e ha addiritura promesso che procurerà una nuovo attrezzatura. Io, fra parentesi, non ci credo, ma ho finto di prendere sul serio queste promesse.

NA WŁASNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ
"ze świadomością, że się będzie ponosiło konsekwencje własnej decyzji"
Nie mógł już dłużej znieść tej sytuacji i na własną odpowiedzialność zorganizował spotkanie w nadziei, że dojdzie do szczerej wymiany poglądów.
SOTTO LA PROPRIA RESPONSABILITA
"con la consapevolezza che si sopporteranno le conseguenze della propria decisione"
Non potè più tollerare la situazione e sotto la propria responsabilità organizzò un incontro, nella speranza che si sarebbe giunti a un sincero scambio di opinioni.

NA ZŁAMANIE KARKU
"bardzo szybko, nie zwracając uwagi na niebezpieczeństwo (np. biec, jechać, pędzić)"
Kiedy Marcin zobaczył, że koleżanka idzie na korty, wpadł po rakietę tenisową do domu i popędził za nią na złamanie karku.
A ROTTA DI COLLO
"molto rapidamente, senza fare attenzione al pericolo (ad es.: correre, andare, precipitarsi)"
Quando Martino vide che la sua compagna andava al campo di tennis, fece salto a casa per prendere la racchetta e si precipitò dietro di lei a rotta di collo.

NAZYWAĆ (NAZWAĆ) RZECZY PO IMIENIU
"mówić bez aluzji, nie upiększając przykrej prawdy"
Ona lubi nazywać rzeczy po imieniu. Czasem wydaje mi się to odwagą, a czasem takim rodzajem prawdomówności, który rani.
CHIAMARE LE COSE CON IL LORO NOME
"parlare senza allusioni, senza abbellire una triste verità"
Le piace chiamare le cose con il loro nome. A volte mi sembra coraggio, a volte, invece, quel tipo di sincerità che ferisce.

NIE BYĆ ORŁEM
"być mało zdolnym, mało bystrym, charakteryzować się mierną inteligencją"
To prawda, nie jest orłem, ale stać go na zupełnie dobre wyniki"
NON ESSERE UN'AQUILA
"essere poco bravo, poco perspicace, essere contraddistinto da un'intelligenza mediocre"
E vero che non è un'aquila, ma può ottenere dei risultati veramente buoni. 

[NIECH] TO ZOSTANIE MIĘDZY NAMI
[NIECH] TO POZOSTANIE MIĘDZY NAMI
"zwrot wyrażający prośbę o dyskrecję, o nierozpowiadanie czegoś"
Opowiadam ci tak dużo o naszych domowych sprawach, ale proszę cię, niech to pozostanie między nami.
[CHE QUESTO] RESTI FRA NOI
"frase che esprime una richiesta di discrezione, di non diffondere in giro qc."
Ti parlo tanto delle nostre facende domestiche, ma ti prego che questo resti fra noi. 

NIE CZUĆ NÓG
"być bardzo zmęczonym fizycznie"
Zrobiliśmy piękną wycieczkę. Ja wprawdzie nie czuję nóg, ale jestem szczęśliwa, że byłam z wami w górach.
NON SENTIRSI LE GAMBE
"essere molto stanco fisicamente"
Abbiamo fatto una bella gita. E vero che non mi sento le gambe, ma sono felice di essere stata in montagna con voi.

NIECZYSTE SUMIENIE
"świadomość, że jest się winnym z powodu dokonania złego uczynku, jakiegoś przewinienia"
To chyba twoje nieczyste sumienie nie daje ci spokoju, bo ciągle wracasz do tej historii i szukasz winnych wśród kolegów.
COSCIENZA SPORCA
"consapevolezza di essere colpevole per aver commesso una cattiva azione, una mancanza"
Forse è la tua coscienza sporca che non ti dà pace, visto che torni di continuo a questa storia e cerchi dei colpevoli fra i tuoi colleghi.

NIE DAWAĆ ZNAKU ŻYCIA
"nie wykazywać objawów życia, być nieprzytomnym, bliskim śmierci"
Nadjechaliśmy zaraz po wypadku. Kierowca i pasażer siedzący po jego prawej stronie nie dawali znaku życia. Zginęli na miejscu.
"nie przesyłać wiadomości o sobie"
Od czasu wyjazdu do Islandii nasz znajomy nie daje znaku życia.
NON DARE SEGNO DI VITA
"non dare manifestazioni di vita, essere tramortito, vicino alla morte"
Arrivammo subito dopo l'incidente. L'autista e il passeggero che sedeva alla sua destra non davano segni di vita. Erano morti sul colpo.
"non mandare notizie di sé"
Da quando è partito per l'Islanda il nostro conoscente non dà segno di vita.  

NIE IGRAJ (NIE IGRAJMY...) Z OGNIEM
"zwrot nakazujący rozwagę w jakimś niebezpieczeństwie, unikanie sytuacji konfliktowych"
Te twoje eksperymenty wychowawcze mogą się źle skończyć! Nie igraj z ogniem, lepiej porozmawiaj z synem otwarcie.
NON SCHERZARE (NON SCHERZIAMO...) COL FUOCO
"espressione che impone prudenza davanti a un pericolo, che suggerisce di evitare situazioni di conflitto"
Questi tuoi esperimenti educativi possono finire male! Non scherzare col fuoco, piuttosto parla apertamente con tuo figlio. 

NIE KAZAĆ SOBIE DWA RAZY POWTARZAĆ [czegoś]
"skwapliwie skorzystać z czyjegoś pozwolenia"
Ojciec pozwolił, żebym za swoje oszczędności kupił sobie motocykl. Nie kazałem sobie dwa razy powtarzać i na drugi dzień w naszym garażu stał już motor.
NON FARSI RIPETERE qc. DUE VOLTE
"valersi prontamente del permesso di qu."
Il babbo mi ha dato il permesso di comprare una motocicletta con i miei risparmi. Non me lo sono fatto ripetere due volte, e il giorno dopo nel nostro garage c'era già il motore.

NIE MA [gdzieś] ŻYWEJ DUSZY
także: nie było
"gdzieś nie ma nikogo, żadnego człowieka"
- Popatrz, ładna pogoda, ciepło, a na ulicy nie ma żywej duszy.
- Zapomniałeś, że o tej porze jest dziś w telewizji kolejny odcinek popularnego serialu.
NON C'E ANIMA VIVA [da qualche parte]
anche: non c'era
"da qualche parte non c'è nessuno, nessuna persona"
- Guarda, fa bel tempo, è caldo, ma in strada non c'è anima viva.
- Hai dimenticato che oggi a quest'ora danno per televisione una puntata di quella serie molto popolare. 

NIE MA MOWY!
"zwrot używany dla wyrażenia pewności, że coś jest niemożliwe do zrealizowania, że nie może być brane pod uwagę"
Nie ma mowy! Nie zdążymy dojechać na ósmą do kina, jeżeli macie zamiar jeszcze wstąpić gdzieś na kawę.
***
- Czy mógłbym dziś pójść na mecz?
- Nie ma mowy! Musisz odrabiać lekcje.
NON SE NE PARLA NEPPURE!
"frase usata per esprimere la certezza che qc. è irrealizzabile, che non può essere presa in considerazione"
Non se ne parla neppure! Non ce la faremo ad arrivare al cinema prima delle otto, se intendete fermarvi ancora da qualche parte a prendere un caffè! 
***
- Potrei andare alla partita, oggi?
- Non se ne parla neppure! Devi fare i compiti.  


(wszystkie powyższe idiomy, definicje i przykłady pochodzą z cytowanej już książki Anny Mazanek i Janiny Wójtowicz pt. "Idiomy polsko-włoskie. Fraseologia idiomatica polacco-italiana")

poniedziałek, 25 czerwca 2018

Grammatica IV classe parte seconda esercizi

Le doppie

ESERCITATI

1. Leggi il testo e cancella la parola errata tra le due alternative.


Lo spazzacamino

Tanto tempo fa, quando i termosifoni non esistevano, ocorreva/occorreva pulire le canne/cane fumarie da cenere e fulligine/fuliggine.

A farlo erano gli spazzacamini/spazzacammini, persone che riuscivano a introdursi nei camini più piccoli/picoli e ne uscivano coperti di nerofumo.

2. Completa con b o bb.


u...idire

inservi...ile
ba...ucce
fe...re
la...ra

3. Completa con b o bb.

ra...ia
voca...olario
a...ile
indici...ile
solu...ile
sopporta...ile


4. Completa con s o ss.

ade...ione
confe...ione
illu...ione
fle...ione
inva...ione
pre...ione

5.Completa con s o ss.

pa...ione
fu...ione
trasmi...ione
vi...ione
conclu...ione
discu...ione

6. Completa con z o zz.
a...urro
nego...io
ecce...ionale
pupa...o
ecce...ione
a...ienda
poli...iotto

7. Completa con z o zz.
narra...ione
sta...ione
pa...ienza
na...ione
abita...ione
raga...o
pi...a

8. Completa con z o zz.
appre...are
cola...ione
pu...a
care...a
interroga...ione
pa...o
emo...ione

9. Scrivi le seguenti parole composte. Fai attenzione alle doppie.

contra
contra + peso 
contra + vero

da
da + capo
da + vero

fra
fra + tanto
fra + tempo

sopra
sopra + nome
sopra + vivere
sopra + ciglio
sopra + luogo

sovra
sovra + carico
sovra + prezzo

o
o + pure
o + vero


e + bene
e + viva
e + come

a + battere
così + che
né + pure
più + tosto
su + divisione
se + pure
su + porre

L'accento

ESERCITATI

1. Completa con è o e.
- Cos'... quel pacchetto?
- Pane ... marmellata.
- Non ... come pensi tu.
- Anna ... molto simpatica.
- Pasta ... fagioli.
- Oggi ... sabato.
- Vado ... torno.
- Luigi ... lo zio.
- Tutti ... quattro.
- Che giorno ...?
- Matite ... pennarelli.
- Punto ... basta.
- Leo ... toscano.
- Paola ... bionda.

2. Completa con è o e.

Il cammello.
Il cammello ... un mammifero con due gobbe che servono a conservare il grasso che ... convertito in acqua ed energia quando il nutrimento non ... disponibile.
Il cammello ... un animale che ha la capacità di resistere senza bere per lunghi viaggi ... sopravvivere alle dure condizioni del deserto.
Il cammello vive nei deserti rocciosi dell'Asia centrale e orientale. Ha un mantello lungo ... folto che lo protegge in inverno, ... che cade quando cambia la stagione ... e si alzano le temperature.

3. Segna l'accento sui monosillabi che lo richiedono.
- Valentina, vuoi venire a giocare con me?
- Cio che hai fatto e molto grave.
- Vieni qui accanto a me!
- Luca parla sempre e solo di se.
- Verrò da te nel primo pomeriggio.
- Abbiamo chiesto alla mamma il permesso e ci ha detto "si".
- Sei gia pronto?
- Qui fa molto caldo, vorrei andare all'ombra.
- Vorrei un po' piu di gelato.
- La nonna e giu che ti aspetta!
- Dov'e scappato il gatto?
- Trovo molto giusto cio che dici.
- Tre piu tre fa sei.

4. Anche se non è obbligatorio, segna l'accento per distinguere il signifocato delle parole uguali. Segui l'esempio.

Mi fa male un tèndine. / Ho messo le tendìne nuove in bagno.

- I principi vivono in un bel palazzo.
é una ragazza di sani principi.

- Queste scarpe sono troppo leggere e oggi fa molto freddo-
Mi piace leggere i racconti di fantascienza.

- Oggi capitano tutte a me.
Il capitano della nave ha dato gli ordini all'equipaggio.

- Hai fatto il tuo compito di scienze?
Quel ragazzo è sempre molto compito.

- Che cosa desideri bere?
I tuoi desideri sono un ordine per me.

- Il capitano ha gettato l'ancora.
Non hai ancora incontrato Anna?

- Ti perdono.
Tutti si perdono in questa città.

5. Scegli il monosillabo esatto tra quelli proposti e completa le frasi.
da - dà
Ho l'influenza ... tre giorni.
La mamma mi ... sempre un bacio prima di dormire.

di - dì
Vorrei parlare ... quello che ho fatto durante le vacanze.
Per guarire dalla tosse prendi un cucchiaio ... sciroppo due volte al ... .

la - là
Oggi sono andata al cinema con ... nonna e ... zia.
Se vuoi giocare con gli altri bambini devi andare ... , nel campetto del parco.

li - lì
Dove sono i miei quaderni? Ieri ... ho messi ... .
Guarda la foto di questa spiaggia: è ... che andremo in vacanza.

ne - né
Non voglio ... il gelato ... la torta; preferirei un panino col salame.
Me ... vado a casa perché sono molto stanca.

se - sé
Mario parla sempre di ... .
... ti piacciono i miei giochi, puoi usarli.

si - sì
Papà, per favore, dimmi di ... .
Quando ... guarda l'orizzonte non ... capisce mai quanto sia lontana quella linea.

te - tè
Sarò da ... per il ... delle cinque.
A ... piace il ... alla pesca o il ... al limone?

6. Segna l'accento sulle parole che lo richiedono.
- favorita, ansieta, sazieta, quantita, qualita, carita, tutto, virtu, tu
- tutu, tre, cioe, benche, bacche, pesche, poiche, perche, anche
- finche, fedelta, re, trave, orco, gioventu, orsu, quaggiu, barba
- dormi, andra, mangera, vedro, cadro, serra, verra, correro, carro
- corro, giovani, pedoni, sordi, giovedi, testardi, lunedi, martedi, mercoledi
- cadi, bonta, ferira, generosita, volonta, sapro, sentiro, santa, braccio

Con l'apostrofo

ESERCITATI

1. Riscrivi con l'apostrofo
la uva
lo altro
una amica
cosa era
tutto al più
di altronde
da ora in poi
come era
dove è

2. Cancella la forma sbagliata
locanda / l'ocanda
lemblema / l'emblema
lumaca / l'umaca
latrio / l'atrio
allanice / all'anice
lunedì / l'unedì
lancetta / l'ancetta
lametta / l'ametta
lampada / l'ampada

Con o senza l'apostrofo?


ESERCITATI

1. Metti l'apostrofo dove occorre.
un urlo, un accordo, un edicola, un illustrazione,
un oca, un ufficio, un attrice, un aeroplano
un edificio, un imbroglio, un occhio, un unghia
un acciuga, un agenda, un elicottero, un imbuto
un onda, un unicorno, un ombra, un esca

2. Completa con il maschile o con il femminile.

maschile       / femminile

un impiegato / ...
...                / un'abitante
...                / un'oculista
un operaio     / ...
un egizio       / ...
un attore       / ...
...                / un'eroina
...                / un'acrobata
un umorista  / ...
...               / un'insegnante

3. Segna l'apostrofo dove occorre.
di - di'
Di alla nonna il tuo segreto, fidati di lei.
da - da'
Da a Carla quel libro, è da giorni che lo aspetta.
fa - fa'
Fa vedere allo zio che cosa fa questo gatto dispettoso.
va - va'
Così non va, va subito a lavarti le mani.
sta - sta'
Il nonno sta riposando; sta in silenzio, altrimenti lo svegli.

4. Completa le frasi scegliendo tra le due alternative: ricorda che alcune parole hanno lo stesso suono, ma si distinguono nella scrittura grazie all'apostrofo.

ce - c'è (ci è)
Che cosa ... per pranzo alla mensa della scuola?
La torta? Non ... n'è più, l'ha mangiata tutta Giorgio.

me - m'è (mi è)
... dispiaciuto non poter venire a trovarti.
Verresti con ... a comprare il pane?

sé - s'è (si è)
Oggi la mamma ... svegliata in ritardo.
Elisabetta fa le cose solo per ... .

né - n'è (ne è)
Dopo aver risposto male al papà se ... pentito.
Non voglio ... vedere la televisione ... giocare con la playstation.



SOLUZIONI



Le doppie


1. occorreva; canne; fuliggine; spazzacamini; piccoli;
2. ubbidire; inservibile; babbucce; febbre; labbra;
3. rabbia; vocabolario; abile; indicibile; solubile; sopportabile;
4. adesione; confessione; illusione; flessione; invasione; pressione;
5. passione; fusione; trasmissione; visione; conclusione; discussione;
6. azzurro; negozio; eccezionale; pupazzo; eccezione; azienda; poliziotto;
7. narrazione; stazione; pazienza; nazione; abitazione; ragazzo; pizza;
8. apprezzare; colazione; puzza; carezza; interrogazione; pazzo; emozione;

9. daccapo; davvero; frattanto; frattempo; sopranome; sopravvivere; sopracciglio; sopralluogo; sovraccarico; sovrapprezzo; oppure; ovvero; ebbene; evviva; eccome
abbattere; cosicché; neppure; piuttosto; suddivisione; seppure; supporre;

L'accento
1. 
Cos'è quel pacchetto?
Pane e marmellata.
Non è come pensi tu.
Anna è molto simpatica.
Pasta e fagioli.
Oggi è sabato.
Vado e torno.
Luigi è lo zio.
Tutti e quattro.
Che giorno è?
Matite e pennarelli.
Punto e basta.
Leo è toscano.
Paola è bionda.

2. 
è; è; è;
è; e;
e; e; e.

3.
 - 
Ciò; è
-
-
-
"sì"
già
-
più
è; giù
dov'è
ciò
più

4. 
prìncipi / princìpi
leggère / lèggere
capìtano / capitàno
còmpito / compìto
desìderi / desidèri
àncora / ancòra
perdòno / pèrdono

5. 
da / dà
di / di, dì
la, la / là
li, lì / lì
né, né / ne
sé / Se
sì / si
te, tè / te, tè, tè


6. 
- favorita, ansietà, sazietà, quantità, qualità, carità, tutto, virtù, tu
- tutù, tre, cioè, benché, bacche, pesche, poiché, perché, anche
- finché, fedeltà, re, trave, orco, gioventù, orsù, quaggiù, barba
- dormi, andrà, mangerà, vedrò, cadrò, serra, verrà, correrò, carro
- corro, giovani, pedoni, sordi, giovedì, testardi, lunedì, martedì, mercoledì
- cadi, bontà, ferirà, generosità, volontà, saprò, sentirò, santa, braccio

Con l'apostrofo

1. l'uva, l'altro, un'amica, cos'era, tutt'al più, d'altronde, d'ora in poi, com'era, dov'è

2. l'ocanda, lemblema, l'umaca, latrio, allanice, l'unedì, l'ancetta, l'ametta, l'ampada

Con o senza l'apostrofo?

1. 
un urlo, un accordo, un'edicola, un'illustrazione
un'oca, un ufficio, un'attrice, un aeroplano, 
un edificio, un imbroglio, un occhio, un'unghia,
un'acciuga, un'agenda, un elicottero, un imbuto
un'onda, un unicorno, un'ombra, un'esca

2. 
un impiegato / un'impiegata
un abitante / un'abitante
un oculista / un'oculista
un operaio / un'operaia
un egizio / un'egizia
un attore / un'attrice
un eroe / un'eroina
un acrobata / un'acrobata
un umorista / un'umorista
un insegnante / un'insegnante

3. 
Di' / di
Da' / da
Fa' / fa
va / va'
sta / sta'

4. 
c'è, ce
M'è, me
s'è, sé
n'è, né, né