Idiomy polsko-włoskie cz.4

CZAS NAGLI
także: naglił, będzie naglił
"wyrażenie oznaczające, że trzeba się bardzo spieszyć z realizacją czegoś, gdyż zbliża się ostateczny termin"
Musimy teraz poświęcić wszystkie popołudnia na poprawianie tekstu naszej książki. Czas nagli! Wkrótce wydawnictwo poprosi o gotowy maszynopis.
IL TEMPO STRINGE
anche: stringeva, stringerà
"espressione indicante che bisogna far molto presto a realizzare qc., poiché si avvicina il termine definitivo"
Ora dobbiamo dedicare tutti i pomeriggi a correggere il testo del nostro libro. Il tempo stringe! Fra poco la casa editrice chiederà il dattiloscritto pronto.

CZŁOWIEK INTERESU
"kupiec, przedsiębiorca; przenośnie: człowiek wyrachowany"
Nie pojmuję, dlaczego uznałeś określenie "człowiek interesu" za obraźliwe. Przecież ona chciała przez to podkreślić tylko twoją przedsiębiorczość. Nie miała zamiaru przypisywać ci wyrachowania.
UOMO D'AFFARI
"commerciante, imprenditore; in senso traslato: persona calcolatrice"
Non capisco perché hai preso per offensivo il fatto che ti abbia definito "uomo d'affari". Con ciò intendeva solo sottolineare la tua intraprendenza. Non aveva intenzione di farti passare per calcolatore.

CZYSTA PRAWDA
"niewątpliwa, bezsporna prawda"
Jeden z kolegów mówił mi, że opowiadanie Ireny o jej przygodzie wakacyjnej to czysta prawda. Podobno potwierdził to ktoś, kto był wtedy z Zakopanem.
PURA VERITÀ 
"verità indubbia, indiscutibile"
Un collega mi ha detto che il racconto di Irene sull'avventura che le è capitata durante le vacanze è la pura verità. Pare l'abbia confermato qualcuno che era allora a Zakopane.

CZYSTE SUMIENIE
"przeświadczenie, że się jest bez winy, że nie popełniło się nic złego"
A. Najważniejsza rzecz to czyste sumienie; można się wtedy nie przejmować tym, co inni o nas mówią.
B. Nie jestem tego powien. Wyrzutów sumienia nie mają czasem ludzie, których sumienie jest mało wrażliwe.
COSCIENZA PULITA
"convinzione di essere senza colpa, di non avere fatto niente di male"
A. La cosa più importante è la coscienza pulita; allora è possibile non prendersela per ciò che gli altri dicono di noi.
B. Non ne sono certo. A volte chi non ha rimorsi di coscienza sono le persone la cui coscienza è poco sensibile.

CZYSTY PRZYPADEK
"niewątpliwy, oczywisty przypadek"
To, że my obaj dziś tu jesteśmy, to jest czysty przypadek, żaden z nas nie wiedział o planach drugiego.
PURO CASO
"indubbia, evidente casualità"
Il fatto che entrambi siamo qui oggi è un puro caso, nessuno di noi conosceva i piani dell'altro"

CZYTAĆ MIĘDZY WIERSZAMI
"domyślać się czegoś, co nie jest wyraźnie napisane, ale co można wywnioskować ze sposobu napisania"
Barbara twierdzi, że ma wielką intuicję, że potrafi czytać między wierszami. Skutek jest taki, że zawsze domyśla się więcej, niż jest w rzeczywistości"

LEGGERE FRA LE RIGHE
"intuire una cosa che non è esplicitamente scritta, ma che si può dedurre dal modo in cui è scritta"
Barbara sostiene di avere una grande intuizione, di saper leggere fra le righe. Il risultato è che arriva sempre a capire più di quanto ci sia in realtà.

CZYTAĆ W CZYIŚ MYŚLACH
"odgadywać czyjeś myśli, pragnienia, domyslać się czyichś uczuć"
Jako dziecko długo byłam przeświadczona, że matka czyta w moich myślach. Może i umiała? W każdym razie miała jakąś niezwykłą intuicję.
LEGGERE NEI PENSIERI di qu.
"indovinare i pensieri, i desideri di qu., intuire i sentimenti di qu."
Da bambina sono stata convinta a lungo che la mamma leggesse nei miei pensieri. Forse ci riusciva? In ogni caso, aveva un'intuizione fuori del comune.

CZYTAĆ W CZYIŚ OCZACH
"odgadywać czyjeś myśli, rozumieć wymowę czyjegoś spojrzenia"
Nasza córka pytana, co jadła na obiad w przedszkolu, odpowiadała: "-Zgadnij, ale nie patrz mi w oczy!" - Wierzyła wtedy, że potrafię czytać jej w oczach nawet to, jakie było przedszkolne menu.
LEGGERE NEGLI OCCHI di qu.
"indovinare i pensieri di qu., capire il significato dello sguardo di qu."
Quando a nostra figlia si chiedeva che cosa aveva mangiato all'asilo, rispondeva: "Indovina, ma non guardarmi negli occhi!" Allora credeva che io potessi leggere nei suoi occhi anche il menu dell'asilo.

DAĆ (DAWAĆ) komuś CZAS DO NAMYŁU
"pozwolić się komuś przez pewien czas zastanowić"
Kiedy go wybrali, poprosił, żeby dali mu czas do namysłu, i dopiero po długich naleganiach zgodził się objąć to trudne stanowisko.
DARE a qu. TEMPO PER PENSARE
"consentire a qu. di riflettere per qualche tempo"
Quando lo elessero, chiese che gli dessero tempo per pensare, e solo dopo lunghe insistenze acconsentì ad accettare quel posto impegnativo.

DAĆ komuś LEKCJĘ
"dać komuś do zrozumienia w sposób stanowczy, że się niewłaściwie zachował"
Dobrze, że Rafał zareagował tak ostro na wypowiedź Mariusza. Dał mu lekcję, która się dawno należała temu pyszałkowi.
DARE UNA LEZIONE  a qu.
"fare capire in modo deciso a qu. che si è comportato in maniera sbagliata"
È bene che Raffaele abbia reagito così aspramente alle parole di Mario. Gli ha dato la lezione che da tempo spettava a questo spaccone.

DAĆ (DAWAĆ) WYRAZ [SWOIM] OBAWOM
"uzewnętrznić swoje obawy, ujawnić swój lęk, niepokój co do wyników czegoś, wyrazić, że się ma złe przeczucie"
W zakończeniu mówca dał wyraz swoim obawom co do możliwości zrealizowania tak szerokiej reformy.
ESPRIMERE I PROPRI TIMORI
"esternare i propri timori, manifestare la propria apprensione, l'inquietudine circa i resultati di qc., dichiarare che si ha un cattivo presentimento"
In conclusione, l'oratore espresse i propri timori circa la possibilità di realizzare una riforma così ampia.

DAŁBYM GŁOWĘ ZA TO;
DAŁBYM GŁOWĘ, ŻE...
także: daję 
1. "zwrot oznaczający, że jest się czegoś całkowicie pewnym, że ma się przekonanie co do czegoś"
Jeżeli on przyjął takie zaproszenie, to musi mieć w tym jakiś interes. Dałbym głowę za to! Znam go nie od dziś.
Daję głowę, że Laura dziś nie przyjdzie sama.
2. "zwrot wyrażający, że ktoś może ręczyć za kogoś, za coś"
Uwaga: Włoski zwrot "darei la testa" strukturalnie bliski polskiemu "dałbym głowę" wyraża, że pragnie się czegoś tak bardzo, iż jest się gotowym wszystko za to ofiarować.
CI SCOMMETTEREI LA TESTA;
CI SCOMMETTEREI LA TESTA CHE...
anche: scommetto
1. "espressione indicante che si è completamente sicuri di qc., che si ha una convinzione a proposito di qc."
Se ha accettato quest'invito, deve averci qualche tornaconto. Ci scommetterei la testa! Non è da ieri che lo conosco.
Ci scommetto la testa che Laura oggi non verrà da sola.
2. -
Nota: L'espressione italiana "darei la testa" strutturalmente vicina al polacco "dałbym głowę" significa che si desidera tanto qc. da essere pronti a sacrificare tutto per essa.

DAREMNY TRUD
"wysiłek bezskuteczny, nie dający żadnych wyników"
Ona chce z tego marzyciela zrobić praktycznego człowieka! Chce tego romantyka nauczyć walczyć o karierę i rozpychać się łokciami. Daremny trud! - na szczęście.
FATICA VANA;
FATICA SPRECATA
"sforzo infruttuoso, che non dà alcun risultato"
Vuol fare di quel sognatore una persona pratica! Vuole insegnare a quel romantico a lottare per la carriera e a farsi largo a gomitate. Fatica vana, per fortuna.

DAWAĆ (DAĆ) DO MYŚLENIA
coś daje do myślenia
"coś budzi podejrzenia, domysły, nasuwa jakieś przypuszczenia"
Nie skorzystali z zaproszenia na tę konferencję? To daje do myślenia!
DARE DA PENSARE
qc. dà da pensare
"qc. suscita sospetti, ipotesi, fa sorgere congetture"
Non hanno approfittato dell'invito a quella conferenza? La cosa dà da pensare!




(wszystkie powyższe idiomy, definicje i przykłady pochodzą z cytowanej już książki Anny Mazanek i Janiny Wójtowicz pt. "Idiomy polsko-włoskie. Fraseologia idiomatica polacco-italiana")